نحوه اجرای استانداردهای گزارشگری مالی بین المللی در ایران
شرکت‌های ایرانی هم‌اکنون در حال استفاده از استانداردهای ملی هستند، که متأسفانه تفاوت زیادی با استانداردهای بین‌المللی حسابداری دارد. هم‌اکنون در بورس‌های 100 کشور جهان استانداردهای بین‌المللی حسابداری الزامی است. اجرای استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی( IFRS) مزایای زیادی دارد از این میان می‌توان به مواردی همچون پایین آوردن نرخ بهره و پایین آوردن نرخ تورم، تجدید ارزیابی نرخ‌های ارزهای خارجی، جلب سرمایه‌گذاری خارجی، جلوگیری از خروج سرمایه‌ی داخلی به دلیل ریسک، شکستن تحریم‌ها، دسترسی به منابع مالی ارزان، مقایسه پذیری صورت‌های مالی با دیگر شرکت‌ها، حضور شرکت‌های ایرانی در بورس‌های خارجی، گرفتن سهم بیشتر از تجارت جهانی، تسریع خصوصی‌سازی، کاهش تقلب، فساد و آلودگی در کسب‌وکار اشاره نمود. چراکه برای سرمایه‌گذاران خارجی مهم است بدانند صورت‌های مالی بر چه مبنایی تهیه می‌شود و مفهوم اصطلاحات به‌کاررفته در اسناد چیست. درنتیجه اگر با توجه به رفع موانع و تحریم‌ها، برای جذب سرمایه‌های خارجی به ایران ایرادهای جدی وجود داشته باشد باید صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی نیز بر اساس استانداردهای جهانی تهیه شود. در مورد کشوری مثل ایران، این هماهنگی، نیرویی یاری بخش، به‌قصد جذب سرمایه‌گذاری خارجی محسوب می‌شود.
تا چه حد امکان هماهنگی استانداردهای حسابداری ایران با IFRS وجود دارد؟
در حال حاضر مسئله اصلی این است که تا چه حد می‌توانیم فاصله بین استانداردهای ملی و بین‌المللی را کاهش دهیم و به‌طور خاص در چه بازه‌ی زمانی به سمت استانداردهای بین‌المللی حرکت کنیم؟ تفاوت اساسی استانداردهای بین‌المللی و استانداردهای کنونی درزمینه‌ی استفاده از ارزش‌های بازار در صورت‌های مالی است. استفاده از ارزش بازار دارای این مزیت است که اطلاعات بهتر و مرتبط‌تری ارائه می‌دهد اما از سوی دیگر قابلیت اتکای این اطلاعات به‌روز، ممکن است در مواردی مناسب نباشد مشکل دیگر در موردبحث حسابداری مالیاتی است که بحث پیچیده‌ای است و زمینه اجرای آن را قبلاً نداشتیم.
متأسفانه با وضعیتی که اکنون شاهد آن هستیم، چشم‌انداز روشنی برای پیاده‌سازی این استانداردها دیده نمی‌شود و پیش‌ازاین در ایران ایرادهای راسخ برای پیاده‌سازی و اجرای این استانداردها وجود نداشت. بر اساس الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار مقررشده است که ناشران بزرگ پذیرفته‌شده در بورس از سال 2015 میلادی صورت‌های مالی تلفیقی خود را بر اساس استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی IFRS تهیه و گزارش کنند؛ الزامی که نه‌تنها شرکت‌های بورسی که زیرمجموعه‌ی آن‌ها را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.
تفاوت‌هایی از عنوان تا محتوا در صورت‌های مالی ایران و IFRS
| نوع تفاوت | ایران | IFRS |
| صورت‌های مالی که هم در عنوان هم در محتواتفاوت دارند |
ترازنامه | صورت‌وضعیت مالی |
| صورت سود و زیان | صورت سود و زیان جامع | |
| صورت سود و زیان جامع | صورت حقوق مالکان | |
| صورت جریان‌های نقدی | صورت جریان‌های نقدی |
| ترتیب ترازنامه | دارایی‌ها | دارایی‌ها |
| حساب‌های مشابه
ولی متفاوت برحسب نقد شوندگی |
جاری | غیر جاری |
| غیر جاری | جاری | |
| بدهی‌ها | بدهی‌ها | |
| جاری | غیر جاری | |
| (دارایی‌ها) و ترتیب
سررسید (بدهی‌ها) |
غیر جاری | جاری |
| حقوق صاحبان سهام | حقوق مالکان |
| ترتیب جریان‌های نقدی | طبقه‌بندی | طبقه‌بندی |
| جریان‌های نقدی عملیاتی | – |
| طبقات متفاوت | بازده سرمایه‌گذاری‌ها و سود
پرداختی بابت تأمین مالی |
جریان‌های نقدی عملیاتی |
| جریان‌های نقدی مالیاتی | جریان‌های نقدی سرمایه‌گذاری | |
| جریان‌های نقدی سرمایه‌گذاری | – | |
| جریان‌های نقدی تأمین مالی | جریان‌های نقدی تأمین مالی | |
| مفهوم جریان‌های نقدی | مفهوم جریان‌های نقدی | |
| نقد | نقد و شبه نقد |
مزایا استفاده از استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی
به‌صورت کلی می‌توان مزایای استفاده از IAS/IFRS را مزایای همسان‌سازی استانداردهای حسابداری دانست سایر مزایا عبارت‌اند از:
افزایش قابلیت مقایسه صورت‌های مالی: یکی از مهم‌ترین اهداف استانداردسازی گزارشگری مالی، افزایش امکان مقایسه صورت‌های مالی است. وجود مجموعه‌ای از استانداردهای سطح بالا منجر به کاهش هزینه‌های دسترسی به بازارهای سرمایه در سراسر جهان شده و ازاین‌جهت سرمایه‌گذاران را منتفع می‌کند.
در حال حاضر با گسترش چشمگیر ارتباط از طریق دنیای وب، گزارشگری مالی از راه دور ازجمله (XBR L)در حال رواج یافتن بوده و سرمایه‌گذاران فارغ از محل سکونت خود امکان دسترسی به گزارش‌های مالی شرکت‌ها را یافته‌اند این امر در شرایطی است که در صورت عدم وجود استانداردهای بین‌المللی حسابداری، مقایسه صورت‌های مالی سایر کشورها بسیار مشکل شده و در موارد زیادی امکان‌پذیر نیست. از سوی دیگر، اگر تفاوت عمده‌ای در نحوه‌ی گزارشگری مالی بین کشورها وجود داشته باشد. در صورت عدم وجود استانداردهای بین‌المللی حسابداری برای آگاهی از صورت‌های مالی شرکت‌های خارجی نیاز به شناخت از نحوه تدوین گزارش‌های مالی در سایر کشورها وجود دارد که در صورت عدم این شناخت، آگاهی از صورت‌های مالی این شرکت‌ها عملاً منتفی می‌شود.
پذیرش استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی پیش‌نیاز پذیرش شرکت‌ها در بورس‌های اوراق بهادار خارجی است
ابزارهای تهیه این گزارش‌های مالی بین‌المللی باید دارای قابلیت تهیه گزارش‌های بر مبنای استانداردهای ایران و استانداردهای IFRS را دارا باشد تا کمترین وقت را از آن‌ها بگیرد. همچنین به دلیل امکان گزارشگری مالی از راه دور ابزارهای مالی باید در عین تطابق با استانداردهای IFRS قابلیت کلودی بودن را دارا باشند تا به‌راحتی در خارج از ایران نیز قابلیت دسترسی با دقت و سرعت‌بالا را همانند ایران داشته باشد.
آیا حرفه حسابداری آمادگی پذیرش استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) را دارد؟
موفقیت عملی IFRS درزمینه‌ی متوازن‌سازی حسابداری مالی همچنان نیازمند تأییدهای بیشتر است و به‌منظور استفاده از IFRS مجموعه مناسبی از حسابداران و حسابرسان واجد شرایط و آموزش‌دیده موردنیاز است. اما در ایران حرفه حسابداری نسبت به سطح عمومی توانایی حسابداران ایرانی در مورد IFRS ابراز نگرانی کرده است.
دانشگاه‌های ایران دوره‌های آموزشی حسابداری مرتبط به IFRS را ارائه نمی‌کنند و میزان آموزش IFRS در بین این مؤسسات آموزشی بسیار متفاوت است.
درنتیجه استخدام کارکنان ماهر می‌تواند برای شرکت‌ها دشوار باشد؛ زیرا با کمبود متخصصان IFRS مواجه هستیم. برای رفع این مشکل، باید ابعاد فنی و نیز استدلال وصول‌های حسابداری ثبت IFRS به‌طور کامل در دوره آموزشی دانشگاه‌های ایران قرار بگیرد. در مورد این‌که آیا استانداردهای حسابداری که متأثر از کشورهای صنعتی پیشرفته تهیه‌شده‌اند در صورت در نظر نگرفتن دغدغه‌های بومی برای کشورهای درحال‌توسعه نظیر ایران مناسب هستند یا خیر؟
یافته‌های متضادی در پژوهش‌های پیشین در مورد تأثیرات پذیرش IFRS بر حرفه حسابداری وجود دارد. در موردپذیرش IFRS در ایران می‌توان گفت به‌رغم مجاز بودن شرکت‌ها از ابتدای سال 1392 به ارائه صورت‌های مالی طبق استانداردهای بین‌المللی، استقبال چندانی از سوی شرکت‌های بورسی برای این موضوع نشده است. نقش آموزش حسابداران، مدیران ارشد درحرکت به سمت گزارشگری طبق استانداردهای بین‌المللی و همچنین تهیه گزارشات مدیریتی سیستمی به کمک نرم‌افزارهای مالی که بر مبنای IFRS استانداردسازی شده است، این اقدام را به ثمر می‌رساند.
نتیجه‌گیری
امروزه در سرتاسر جهان پذیرش استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی(IFRS) به‌منظور بهبود کیفیت حسابداری تحت یک مجموعه استانداردهای گزارشگری مالی یکپارچه به‌سرعت در جریان است. تاکنون بیش از 220 کشور جهان خود را متعهد به الزام در پذیرش IFRS نموده‌اند. بسط و توسعه استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی در سراسر جهان پدیده پیچیده‌ای است که احتمالاً دانش و شناخت بسیاری از قدرت‌های به هم‌آمیخته سیاسی و اقتصادی را در برمی‌گیرد. تحقیقات نشان می‌دهند که پذیرش استانداردهایی باکیفیت بالا ممکن است شرط لازم برای داشتن اطلاعات باکیفیت بالا باشد ولی لزوماً شرط کافی آن نیست و پذیرش استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی و حسابداری لزوماً باعث بهبود سیستم‌های حسابداری ملی نمی‌شود.
پیشنهاد جهت پذیرش و اجرای IFRS
قوانین مختلف موجود در کشور از قبیل قانون مالیات‌های مستقیم، قانون تجارت و قانون بورس اوراق بهادار باید به‌منظور هماهنگی با استانداردهای بین‌المللی مورد بازبینی قرار گیرند و تناقض‌های موجود تا حد امکان برطرف یا محدود شود.
لازم‌الاجرا شدن استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی برای شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار بدون بسترسازی مناسب طی فرآیند ترجمه رسمی آن‌ها با منطق سازگار نیست و مشکلات عدیده‌ای را به وجود می‌آورد.
بنابراین باید تعهدات ویژه برای برگزاری دوره‌های آموزش حرفه‌ای و همچنین بررسی ایجاد واحدهای درسی مرتبط در سطح دوره‌های کارشناسی و بالاتر رشته‌ی حسابرسی درزمینه‌ی IFRS اندیشیده شود.
در صورت نیاز به مشاوره با ما از طریق شماره 09913783461 در ارتباط باشید.
